Merk je dat je je – meer dan normaal – angstig voelt? Heeft wat er in de wereld gebeurt een grote invloed op hoe je je voelt? En vind je het op dat moment lastig om bij jezelf te blijven of vanuit vertrouwen te kijken? Wellicht kunnen deze stappen jou helpen zoals ze bij mij hebben gedaan om weer te gaan van angst naar vertrouwen.
Het gebeurt mij namelijk eens in de zoveel tijd: een invasie van angst. Soms ontstaan door wat er om mij heen gebeurt, soms gevoed door de hoge verwachtingen die ik zelf stel en soms zonder aanwijsbare oorzaak. Vroeger had ik het niet eens echt door dat het gebeurde. Ik leefde zo in mijn hoofd, dat ik niet zag of voelde dat angst mij leidde. Ik noemde mijzelf realistisch wanneer ik steeds opnieuw verschillende scenario’s bedacht of mogelijke bezwaren opsomde. Ik weet mijn onrust of vermoeidheid aan een drukke baan. En vond angst sowieso een zwakte. Pas toen ik bewuster werd van mijn gevoel, en mijzelf ging toestaan om er meer naar te luisteren, ontdekte ik welke invloed angst op mijn leven had.
Angst weet zich vaak goed te vermommen. Het lijkt soms woede, het noemt zich realistisch denken, het kan voelen als oordeel of het zorgt voor onrust. Het is lang niet altijd een weeïg onderbuikgevoel of acute schrikreactie. Veel vaker is het sluimerend aanwezig, neemt het ongemerkt je gedachten over en brengt het een constante spanning in je lichaam. Het zorgt ervoor dat je niet voelt wat je eigenlijk vindt, en niet doet wat je eigenlijk wilt.
Afgelopen week had ik ook zo’n opvlamming. Met nieuwe coronamaatregelen op komst, verloor ik mijzelf in wat er allemaal zou kúnnen gebeuren. Ik slingerde van zen naar stress, van vaste mening naar grote twijfel. Maar deze keer wel met een verschil: het was alsof ik een bewuste toeschouwer was van dit proces. Inmiddels weet ik namelijk hoe dit proces werkt en wat mij daarbij kan helpen. Deze stappen helpen mij om niet in de angst te blijven hangen, maar het te zien als opstap naar groei en bewustzijn.
6 stappen om te gaan van angst naar vertrouwen
Er zijn veel soorten van angst, en vele gradaties waarop angst vat kan hebben op je leven. Dit artikel is vooral gericht op angst of onzekerheid dat sluimert of af en toe opvlamt, en waarbij het soms lastiger maar niet onmogelijk is om te functioneren. Weet dat er altijd professionele hulp mogelijk is als er sprake is van chronische angst of een angststoornis.
1. ACCEPTATIE
Accepteren is de eerste stap. Wanneer je een vlek op je blouse krijgt, kan je ‘Nee, nee, dit wil ik niet!’ blijven roepen, maar we weten allebei dat dat de vlek niet weg gaat krijgen. De tijd die je verspilt aan de weerstand zorgt er eerder voor dat de vlek dieper intrekt en dus lastiger te verwijderen is. De enige manier is: accepteren. Het is zoals het is. Het lukt niet altijd om je er compleet aan over te geven, maar hoe ,meer je dat doet, hoe sneller de transformatie van angst naar vertrouwen. Persoonlijk geloof ik dat veel van wat er in de wereld nu gebeurt ons uitnodigt om aan te kijken wat er aan te kijken valt. Het donker belichten. En dus wat er is accepteren zonder oordeel. Wat voor mij heel helpend is om daarbij te herinneren:
Ook dit gaat voorbij. Ik ben veilig. Ik wordt geholpen. Alles is altijd goed.
2. VOELEN
Eng, maar zo belangrijk. Voelen! Angst is een emotie. En emoties zijn er om gevoeld te worden. Net als alles is emotie energie, en energie hoort in beweging te zijn. Zetten we het vast, door het te ontkennen of te onderdrukken, dan slaan we het op in ons lichaam. Met stress, slapeloosheid, pijntjes en ziekten tot gevolg. Sta jezelf toe om het helemaal te voelen, zonder daar vanuit je hoofd een oordeel over te hebben. Óf het te willen fixen. Gewoon voelen. Ga eens rustig liggen met je ogen dicht en je aandacht gericht op sensaties in je lichaam. Ga wandelen en laat je tranen de vrije loop. Ga schilderen, schrijven, dansen, boksen. Wat dan ook, zolang je je gevoel maar niet wegstopt.
We hebben vaak weerstand om onze emoties echt toe te laten omdat we bang zijn dat ze ons overspoelen. En nee, het is niet de bedoeling om eindeloos in je emotie te blijven hangen. Maar ze even vol aandacht geven om ze te doorvoelen werkt enorm bevrijdend.
Vragen die mij hierbij helpen:
– Wat voel ik écht? Wat zit hier onder?
– Wat ik voel, gaat dit over nu of over iets anders?
– Wat ik voel, is dit van mij of van een ander?
3. ONTHECHTEN
Wij zijn niet onze gedachten. En we zijn ook niet onze emoties. Gedachten worden gevormd door indrukken die we opdoen. Vaak in gang gezet door een externe prikkel, maar vrijwel altijd gebaseerd op overtuigingen die al langer in ons leven. Deze gedachten geven vervolgens weer signalen af aan het lichaam die deze omzet in een emotie. Ons lichaam kent het verschil niet tussen een gedachte die ontstaat door een ervaring in het hier en nu, of een gedachte geproduceerd door ons hoofd. Iedere keer dat we terugdenken aan pijnlijke momenten, of bedenken wat er in de toekomst kan gebeuren, geven we ons lichaam dus een negatieve prikkel en gelooft ons lichaam dat dit waar is. Zo creëren we onze eigen waarheid in ons lijf, en op dezelfde manier ook in ons leven. Door bewust te worden van dit proces, kan je het overmatige denken doorbreken. Sta dus even stil bij je gedachten. Waar ben ik eigenlijk bang voor? Wat gebeurt er bij mij als ik hieraan denk? En wat triggert eigenlijk deze gedachten? Je hoeft niet eens overal het antwoord op te hebben, want dan blijf je in de maalmodus. Gewoon even stilstaan en er van een afstandje naar kijken.
Voor mij is een helpende vraag: Wat wil er gebeuren? Dir helpt mij om in te tunen in het grotere geheel, en de illusie van controle los te laten. Ik zie hierdoor ook dat het niet door een persoon of situatie komt, maar het mijn eigen weerstand tot wat is dat zorgt voor wat ik voel.
4. VOEDEN
De transitie van angst naar vertrouwen kost energie. En dus is het belangrijk om te bepalen waar je je energie voor inzet. Zijn er dingen die je even niet kan doen? En wat helpt je juist wel? Vaak zijn we geneigd om er juist voor weg te lopen, en afleiding te zoeken in vet eten, Netflix of social media. Dan hoeven we niet te voelen, en er dus niet mee te dealen. Maar je lijf weet nu heel goed wat het nodig heeft om het wél aan te kijken en te helen. Wandelen, voedend eten, veel water, warme douches, vroeg naar bed, schrijven, lichamelijk contact. Luister daar dus naar, en geef jezelf de zorg en aandacht die je verdient. Ik merk dat wanneer ik intune op mijzelf, bijvoorbeeld door meditatie of schilderen, ik mij juist in deze dagen enorm gesteund voel door een helpende energie om mij heen.
5. KIEZEN
De eerste stappen – acceptatie en doorvoelen – zijn belangrijk om dit proces van groei in te gaan. Op die moment sta je jezelf dus toe om het donkerte in je te zien en te voelen. Zonder dat voel je je misschien na een paar dagen weer beter, maar blijft de pijn, de onzekerheid of de oude overtuiging in je sluimeren, om de eerste de beste keer weer naar boven te komen.
Hierna – of eigenlijk al tussendoor – wordt je uitgenodigd om bewust te kiezen voor wat je wél wilt. Voor wat lichter voelt. Of om nu even niet mee te gaan in je gedachten. Want zoals ik bij stap 3 al schreef, veel van onze gedachten – en daarmee onze gevoelens – zijn gebaseerd op een herbeleving van het verleden of een zelf gecreëerde verwachting over de toekomst. Op dat punt helpt het niet om er weer in mee te gaan. Het is nu namelijk een automatisme geworden en produceert alleen maar meer van hetzelfde. Dezelfde gedachten, dezelfde gevoelens en dezelfde ervaringen. Dus opnieuw: ze zien, ze observeren zonder oordeel en vervolgens met liefde voor iets anders kiezen.
Meditatie en mindfulness kunnen hier heel goed bij helpen.
6. GROEIEN
De zesde stap is jezelf toestaan om te groeien. Iedere ervaring helpt je om dichter bij jezelf te komen. Tenminste, zolang je zelf openstaat voor de les die je er uit kan trekken. In mijn ervaring is zo’n periode waarin het schuurt, wringt en knelt de voorbode van groei. Een sprongetje in bewustzijn. Dat weten helpt mij om mij er aan over te geven. Wanneer ik na een aantal dagen in rustiger vaarwater kom, kan ik weer op volle snelheid verder, of ik kan nog even stilstaan en overdenken (overvoelen liever) wat dit me heeft gegeven. Vaak is dat een nieuw inzicht of een diepere laag van bewustzijn.
In mijn boek Van Dromen naar Doen help ik je om in 40 dagen naar je hart te gaan luisteren, en zo je vertrouwen te laten groeien. In één van de hoofdstukken schrijf ik over angst:
Ons antwoord op angst komt vaak vanuit ons oerinstinct: vluchten, verstijven of vechten. We lopen ervoor weg, doen alsof het niet bestaat of vermijden de situaties die angst oproepen. We zien het als iets buiten ons dat kwaad doet en uitgeroeid moet worden. We zien angst als iets wat niet mag bestaan. Maar angst is een wezenlijk onderdeel van onszelf en zal er altijd zijn. Het laat ons zien op welk gebied we een uitdaging hebben. Want is iets eng én geweldig tegelijkertijd, dan is dat juist iets wat belangrijk voor je is. We mogen angst dus met liefde bekijken. Als een klein kind dat eerder troost nodig heeft dan straf. En heb je al genoeg uitdaging om je eigen angsten te omarmen, laat je dan niet verleiden om de angst van een ander over te nemen. Kijk eens geen nieuws net voordat je naar bed gaat, laat de gewelddadige films even links liggen en ga niet mee in ‘vroeger was alles beter’-gesprekken. Richt je vooral op het positieve, op hoop en op vertrouwen. Kijk eens wat dat doet.