Het vraagt moed om niet perfect te zijn – 4 tips voor compassie bij perfectionisme

‘Het vraagt moed om niet perfect te zijn’. Een uitspraak van Dr. Brené Brown, schrijver van het boek De moed van imperfectie. Dit boek kwam op mijn pad, en niet voor niets. Ik kreeg diezelfde week namelijk een mooi lesje in perfectionisme. Mijn vier tips om om te gaan met perfectionisme wanneer je het gevoel hebt dat je hebt gefaald deel ik graag met jou.

We willen het allemaal graag goed doen. De angst om te falen ligt bij iedereen op de loer. De een stopt daardoor niet totdat het perfect is. De ander vermijd ieder risico op fouten. En weer een ander maakt zich er altijd halfbakken vanaf, want hoe meer je je best doet, hoe erger het is om te falen.

 

If you do not tolerate failure, you will never create something new.

Over perfectionisme en andere ongemakken

We kennen allemaal wel eens momenten waarop we… niet in topvorm zijn. Waarop we onze stinkende best doen, maar het er gewoon niet uitkomt. Een sollicitatiegesprek dat ronduit stroef verloopt, een vergadering waar je je had voorgenomen om te shinen maar in plaats daarvan een flater slaat, een stomme fout met grote gevolgen of een blauwtje dat je publiekelijk oploopt. En god, wat voelen we ons dan slecht. Gefrustreerd. Vol schaamte. En zonder een greintje eigenwaarde.

I’ve been there. Ik volgde een tijdje geleden een presentatietraining, waarbij je een dag lang getraind wordt in het spreken voor groepen. Duurbetaald met mijn eigen geld.

Ik ken mezelf inmiddels een beetje, en dus had ik mij voor de training een aantal dingen voorgenomen:

  • Ik kom om te leren
  • Ik hoef het nog niet allemaal te kunnen
  • Ik ga niet hengelen naar goedkeuring
  • Ik ga niet te hard mijn best doen

En lukte dat, denk je?

Nee dus. 

De training maakte bij mij vooral duidelijk wat ik nog te leren had. Natuurlijk weet ik dat een goed verhaal vertellen oefening vraagt, maar stiekem wilde ik het allemaal al goed kunnen, weten en doen. Want ik wil het graag altíjd gelijk goed kunnen en doen. 

Die dag worstelde ik. Alles dat ik had voorbereid – en ik zelf nogal content mee was – sloeg niet aan. Alle vragen die ze stelden om me te helpen in de juiste richting te komen lieten me juist verder afdrijven. Ik sloeg dicht, zocht steeds naar bevestiging en twijfelde aan alles.

En daarna gebeurde nog het ergste:
Ik begon te huilen

Thuisgekomen voelde ik me gefrustreerd.
Onzeker.
Klein. 

En hoewel ik mij kwetsbaar voel om dit op te schrijven, weet ik zeker dat je dat gevoel herkent

Krampachtig je best doen

In haar boek begint Brené Brown met een anekdote over een lezing die ze een keer hield op een school en die – op zijn zachts gezegd – niet helemaal lekker liep. Ze vertelde over de schaamte die ze achteraf voelde en frustratie dat ze het niet goed gedaan had. Nou was mijn veilige cursusruimte niet te vergelijken met een aula vol beledigde ouders, maar het gevoel herkende ik wel meteen. 

En vooral de strategie die ze had toegepast toen ze tijdens de lezing merkte dat haar presentatie niet aansprak. Want wat deed ze? Ze ging nog beter haar best doen. Ze deed zó hard haar best, dat ze vergat wie ze was en wat ze eigenlijk wilde bereiken. Ze probeerde anderen steeds driftiger te overtuigen, maar wist zelf eigenlijk niet meer waarover. 

En dat, dat was precies wat ik ook ALTIJD doe.

Let go of what you think you’re supposed to be and embrace who you are.

De kunst van imperfect zijn

Ergens heb ik de overtuiging opgepikt dat ik perfect moet zijn. En omdat ik weet dat dat niet mogelijk is, heb ik voor mijzelf de escape ingesteld dat ik dan op zijn minst mijn best moet hebben gedaan. Dan kan je daar niets van zeggen. Dan ligt het niet aan mij, maar aan de omstandigheden. 

Het grappige is dat ik daar eigenlijk pas bewust van werd toen ik een aantal jaar geleden een andere training volgde. De trainer – een wijze man die precies wist op welke knoppen hij moest drukken en die ik daarom op dat moment een grote eikel vond – zei op de eerste dag tegen mij ten overstaan van de groep: ‘Jij bent wel een beetje Miss Perfect hé?’. Bam, hij had me. Want niets is frustrerender dan je megabest doen en dan commentaar krijgen op je best doen. Maar in die training ontdekte ik dat ik zo hard mijn best deed, dat ik mijzelf niet de ruimte gaf om mijn beste zelf te zijn. Voel je het verschil?
Ik leerde dat je pas op je best kan zijn wanneer je jezelf toestaat om jezelf te zijn. Om af en toe een beetje achterover te leunen en dingen te laten gebeuren. Of, zoals Brené het zegt, wanneer je je toestaat om imperfect te zijn. 

Brené wist hoe ze met haar schaamtekater moest omgaan. En ook ik heb inmiddels wat tools in handen om met meer compassie naar mijn valkuilen te kijken. Het lukt me in het moment zelf – overduidelijk – nog niet altijd bij mijzelf te blijven, achteraf ben ik steeds beter in staat om dit soort frustraties om te zetten in groeimomenten.

Grace means that all of your mistakes serve a purpose instead of serving shame

4 Manieren om als perfectionist om te gaan met het gevoel dat je hebt gefaald

De oplossing ligt in compassie. Compassie voor jezelf en voor waar je nu staat. Niet perfect, maar precies goed zoals je bent. Groeiend, lerend, zoeken en proberend. Wanneer het je lukt om je kwetsbaarheden te aanschouwen, zal je ook je krachten kunnen zien. Maar dat kost moed. Het vraagt om de controle los te laten, en jezelf met al je valkuilen, issues en angsten te omarmen. 

We cannot selectively numb emotions. When we numb painful emotions, we also numb the positive emotions.

1. Kijk je gevoel aan

Toen ik na de training weer thuis kwam, voelde ik me rot. Een beetje zielig ook. Ik had sterk de behoefte om me een avondje af te stompen met een Netflixje. Even er niet aan denken. Alleen ik wist ook: dat gaat niet helpen. Dan voel ik me morgen nog steeds net zo rot. En na drie avonden Netflix is het gevoel voor nu misschien weggeëbd, maar zal het bij de eerste de beste gelegenheid weer omhoog komen. Negeren is namelijk niet verwerken. Toedekken is niet helen. En dus heb ik mijn schaamte, frustratie en onzekerheid aangekeken. Recht in zijn lelijke gezicht. Ik ben bewust gaan voelen: wat raakt me en waarom? Je gevoel is wellicht irrationeel, het is er wel. Het mag gezien en gevoeld worden zolang het aanwezig is.

Shame cannot survive being spoken to and being met with sympathy.

 2. Deel je schaamte of frustratie

Bij schaamte is de #1 regel: deel je gevoel met iemand die je vertrouwt. Schaamte verliest aan kracht wanneer we hierover praten met anderen. Kies daarvoor wel de juiste persoon. Een evenwichtig iemand die goed kan luisteren en niet gelijk een oplossing wil vinden. Niet iemand die het kleiner (ach joh, zó erg is het niet) of juist groter maakt (oh ik zou dóód gaan), het vergoelijkt (het lag vast niet aan jou) of je juist veroordeeld (waarom doe je dat dan ook?).

Owning your story is the bravest thing you’ll ever do.

3. Zoek geen schuldige

Als iets gebeurt dat we niet willen is onze eerste gedachte: ´Waarom?’. Wat ging er mis? Ook ik analyseerde er op los op weg naar huis. Ik was vast niet in mijn doen, de trainster had weerstand tegen het onderwerp, het kwam hierdoor, het kwam daardoor. Maar een schuld proberen aan te wijzen – of nu een ander, een omstandigheid of jij zelf de schuldige was – helpt je niet. Sterker nog, het maakt van jou een slachtoffer. Face it, own it, learn from it. Compassie is jezelf zachtaardig bekijken ongeacht de schuld. En dus zei ik tegen mijzelf:

´Ik heb mijn best gedaan, en dit was alles dat ik er vandaag van kon maken. Morgen is dat misschien anders. Maar dit is nu wat het is. Ik vertrouw er op dat ik ga leren wat ik nodig heb.´

I´m a recovering perfectionist and an aspiring ´good-enoughist’.

4. Draai het om

Ik begreep heel goed: ik voel me nu slechter dan feitelijk nodig is na deze ervaring. Zó erg was het niet. Maar als je je toch zo voelt, dan zit er iets onder. Oude overtuigingen die weer omhoog komen. Dit voorval raakte bij mij de kern van mijn onzekerheid: wie ben ik om als non-expert anderen wat over geluk te vertellen? Wat dan kan helpen is deze op te schrijven, met daarachter hoe je het liever zou willen zien. Dus na het compassievolle praatje van punt 3 schreef ik het ook nog een keer op:

Ik voel mij naïef > ik mag nog leren
Ik voldoe niet > ik ben goed zoals ik ben
Ik heb niets te vertellen > mijn verhaal doet er toe
Wat ik wil vertellen is te zweverig voor een zakelijke omgeving > juist daar kunnen we het gebruiken

Van je af schrijven kan je helpen om de emoties te benoemen en los te laten. Zeker wanneer je bewust nadenkt over wat je wel zou willen. Bij dit soort omdraaiers probeer ik de tegenhanger wel dicht bij mijzelf te houden. Het moet voor mij bereikbaar voelen. Je hoeft namelijk niet van jezelf te verwachten dat je zomaar van ‘Niemand is in staat om van mij te houden’ springt naar ‘Ik ben de mooiste persoon van deze planeet’. Dat is als je in een dip zit te krampachtig. Wat in dat geval wel kan is: ‘Iedere dag houd ik een klein beetje meer van mezelf, en sta ik open voor de liefde van anderen’. Ofzo.

En nog wel het belangrijkste om te bedenken: je staat er. Je doet het. Je bent ook al zo ver gekomen. Het vraagt moed om toch jezelf te laten zien. Met de kans op afwijzing, falen, pijn. Wanneer je met compassie en acceptatie naar je fouten kan kijken, kan je zien dat het geen falen was, maar leren. Dat kwetsbaar zijn niet zwak is, maar juist sterk. En dat vanuit waar je nu staat, je overal kan komen.

Herken je bij jezelf ook het gevoel van schaamte, frustratie of falen door perfectionisme? Je kwetsbaarheid tonen, angsten aankijken en compassie trainen kunnen je helpen. In Van Dromen Naar Doen behandel ik het onderwerp ook, omdat de angst om te falen een van de belangrijkste redenen is waarom we niet durven te dromen. In mijn 1-op-1 coachingtraject kijken we samen naar wat jouw perfectionisme triggert, en hoe jij met meer compassie naar jezelf kan kijken. 

If you choose courage you will absolutely know failure, disappointment, setback, even heartbreak. That´s why we call it courage. That´s why it´s so rare.

2 gedachten over “Het vraagt moed om niet perfect te zijn – 4 tips voor compassie bij perfectionisme”

Laat een antwoord achter aan Hanneke Bouman Reactie annuleren

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Scroll to Top